كمر درد و اسپاسم كمری

ساختار های مهم كمری كه می تواند منجر به بروز علائم و درد در اين ناحيه شوند شامل:

• مهره های كمری ستون فقرات
• ديسک های بين مهره ای
• رباط های اطراف ستون فقرات و ديسک ها
• طناب نخاعی و عصب ها
• عضلات پايين كمر
• اندام های داخلی لگن و شکم
• پوست پوشاننده ناحيه كمری

به طور كلی كمر درد بر حسب مدت زمان درگيری به سه دسته تقسيم ميشود:

• حاد: كمتر از ۶ هفته
• تحت حاد: بين ۶ هفته تا ۳ ماه
• مزمن: بيش از ۳ ماه

عوامل بسياری ميتوانند موجب كمر درد شوند، به طور كلی:

• كمر درد های مکانيکی (قرار گرفتن در وضعيت های نا مناسب، كاهش تحرک، اضافه وزن، استرس)
• كمر درد های غير مکانيکی (بيماری های التهابی، عفونی، متابوليک و انواع تومورها و سرطان ها، اسپاسم عضلات)

اسپاسم يا گرفتگی عضلات كمر چيست؟

انقباضات ناگهانی، غير ارادی و خودبخودی در عضله هستند كه غير قابل كنترل بوده و درپاسخ به كشيدگی، استفاده بيش از حد از عضله، ضعف عضلانی است. اسپاسم عضلات كمری اغلب در نزديکی طناب نخاعی يا ريشه های اعصاب كه از نخاع انشعاب می گيرند، اتفاق می افتد. هنگام انجام فعاليت های سنگين يا ورزش
های قدرتی سخت احتمال اسپاسم عضلات كمری خيلی زياد است كه در صورت كمبود آب و منابع كلسيم و پتاسيم بدن اين شانس افزايش می يابد. بعضی از مواقع اسپاسم عضلات كمر پيامد ديگر اختلال ها يا تحريک خارجی عصب متصل به آن عضله خاص هستند. برای مثال، ديسک برجسته غالباً به اعصاب ستون فقرات فشار مي آورد و موجب درد و اسپاسم عضلانی می شود.

اتيولوژی:

• از دست دادن آب بدن
• كم بودن مواد معدنی خون نظير پتاسيم و كلسيم
• سفتی تاندون های عضلات همسترينگ
• پارگی يا كشيدگی عضلانی
• ضعيف بودن عضلات شکم
• آرتروز ستون فقرات
• انحناء ستون فقرات مانند اسکوليوزيس و لوردوز
• فتق ديسک كمر
• تنگی كانال نخاع
• اسپونديلوليزيس (نقص مهره های يک طرفه بدون لغزش) يا اسپونديلوليستزيس (لغزش مهره)

علل اورژانسی اسپاسم عضلات كمر كه نياز به رسيدگی فوری دارند:

• اسپونديليت انکيلوزان
• ورم چركی اپيدورال
• سنگ كيسه صفرا
• سنگ كليه
• پيلونفريت
• تومور

علائم:

علائم گرفتگی كمر و پشت بدن گاه با علائم ديگری نيز همراه است كه بسته به عارضه، اختلال يا بيماری اصلی در بيماران مختلف، متفاوت است.

علائم اسکلتی ـ عضلانی:

• درد پشت و كمر درد
• درد مفصل ران يا درد باسن
• انحناء ستون فقرات
• افتادگی پا (كشيدن نوک پا روی زمين به دليل ضعف پا)
• كشيدگی يا ضعف عضالنی
• علائم گردن درد و سفتی گردن
• درد، كرختي يا گزگز كردن يک پا يا باسن
• درد شانه يا بازو
• سفتی ستون فقرات

علائم عصب شناختی:

• سر درد، به ويژه در پشت سر
• مشکالت عصبی دامن زننده به درد، كرختی يا گزگز كردن بازو، باسن، شانه يا پا
• درد سياتيک (درد تير كشنده منتشر به اندام تحتانی)

خطرات اسپاسم عضلات ستون فقرات چيست؟

بدليل اينکه اسپاسم عضالنی در پشت، گردن و كمر ممکن است ناشی از يک بيماری جدی و يا يک مشکل حاد باشد عدم مراجع به پزشک و يا فيزيکال تراپيست می تواند صدمات جبران ناپذيری به بدن وارد كند.

اين صدمات احتمالی عبارتند از:

• كاهش و يا فقدان انعطاف پذيری يا حركت
• درد دائمی يا مزمن
• عدم كنترل ادرار و مدفوع
• آسيب دائمی به عصب و معلوليت
• درد پيشرونده، ضعف و كاهش عملکرد عضلات و تحليل رفتن عضلات
• بی حسی زين اسبی (بی حسی دائمی در كف لگن و داخل ران ها)

درمان:

متوقف ساختن فعاليت ها: بايد بی درنگ انجام فعاليت های دامن زننده به گرفتگی را متوقف ساخت و ناحيه دردناک را جهت تسکين درد ماساژ داد.

استراحت: استراحت برای التيام سريعتر عضله آسيب ديده و رفع گرفتگی عضلات حياتی است. چنانچه گرفتگی عضلات ناشی از ضربه و آسيب ديدن آن باشد، بايد دو يا سه روز استراحت كرد. البته حتماً قابليت حركتی عضله را از طريق فعاليت های سبکی مثل پياده روی آهسته و ملایم در زمان استراحت حفظ بايد كرد. بی حركتی كامل موجب ميشود عضلات سفت شوند.

كمپرس سرد: جريان خون يا تورم در نتيجه آسيب و ضربه ديدن افزايش مييابد و موجب بروز درد ميگردد. استفاده از كمپرس سرد در نخستين بار گرفتگی عضلانی باعث تسکين درد ميشود، اما بهتر است در صورت تکرار گرفتگی در عوض كمپرس سرد از كمپرس گرم استفاده شود.

كمپرس گرم: هر گونه گرم كردن موجب كاهش درد ميشود، گرما عضلات منقبض را شل ميكند و بهتر است پس از كمپرس سرد، از كمپرس گرم استفاده شود. البته در صورت افزايش درد با كمپرس گرم اين روش را بلافاصله متوقف و تنها از كمپرس سرد بايد استفاده كرد.

بالا بردن پا: بيمار معمولا در وضعيت های خاصی بيشتر احساس راحتی ميكند مثل بالا بردن پا ها بدين صورت:

• زانوها را بالاتر از سطح مفصل ران قرار دهيد
• قرار دادن پاها روی چهار پايه هنگام نشستن
• قرار دادن بالش زير پا
• بر روی كف زمين يا تخت سفت دراز کشيده و قسمت پايين پا را روی صندلی به گونه ای قرار دهيد كه زانوها با زاويه ای ۹۰ درجه خم شوند. (مطابق شکل)

دارو: داروهای غيراستروئيدی ضدالتهاب (NSAID) نظير ايبوپروفن يا ناپروكسن. شل كننده های عضلانی نيز ميتوانند موثر باشند.

نرمش های مؤثر: نرمش هايی كه برای درمان گرفتگي عضلات كمر مناسب هستند بصورت زير ميباشند:

• پشت بدن را صاف نگه داريد، زانو را بيشتر از حد طبيعي بلند كنيد و راه برويد. اين نوع راه رفتن زمانی تأثير بيشتری دارد كه از ناراحتی يا گرفتگی عضلات كمر رنج ميبريد.
• با بالا بردن بازوها و قرار دادن آنها روی سر، تمرين های كششی ملايم را روی عضله های پشت بدن اجرا كنيد.
• روی كف زمين با زانوهای خم شده دراز بکشيد و كف پاها را روی زمين قرار دهيد، سپس يک زانو را به آهستگی به طرف قفسه سينه ببريد، ۱۰ ثانيه صبر كنيد و سپس پا را به پايين برگردانيد و همين حركت را با زانوی ديگر انجام دهيد. اين نرمش را در صورت تشديد علائم گرفتگی عضلات كمر انجام ندهيد.

اين تمرين ها را در شروع گرفتگی عضلات انجام ندهيد. اجازه دهيد تا درد كاهش يابد يا گرفتگی به حداقل برسد.

فيزيوتراپی (طب فيزيکی): مراجعه به فيزيوتراپيست يا كايروپراكتيک نيز مفيد است. با استفاده از روش های تسکين دهنده عضلات، اولتراسوند و گرما برای درمان خشکی كمر بهره ميگيرند و در ادمه روند درمان، نرمش های بي خطر و ايمن افزايش دهنده انعطافپذيری و استقامت عضلات را آموزش می دهند.

تزريق: تزريق هيدروكورتيزون باعث ميشود كه بيمار تا چند ماه از درد گرفتگی عضلات رهايی يابد. تزريق به ويژه برای بيمارانی مفيد است كه به دليل گرفتگی عضلات از پا درد شديد رنج می برند.

براي درمان گرفتگی، خشکی و اسپاسم عضلات كمر روش های ديگری همچون تزريق بوتاكس، ماساژ درمانی و … نيز وجود دارد.

گرفتگی عضلات كمر يا گرفتگی كمر بيماری نسبتا شايعی می باشد. بارزترين علائم گرفتگی عضلات، درد می باشد كه اين درد ممکن است خفيف يا شديد باشد، در هر صورت اگر بعد از استراحت هيچ تغييری در گرفتگی عضلات كمر بوجود نيامد بهتر است به پزشک مراجعه شود.