بیماری استئوپروز

مقدمه

در استئوپروز کاهش همزمان در قسمت معدنی و قسمت آلی استخوان بطور متناسب، سبب کاهش مقدار طبیعی استخوان میشود. استئوپروز با توده استخوانی کم(متخصص تومورهای استخوانی)، اختلال در ریزمعماری
(microarchitecture) و شکنندگی اسکلتی مشخص می شود که منجر به کاهش استحکام استخوان و افزایش خطر شکستگی می شود. کاهش استحکام استخوان به عوامل بسیاری غیر از تراکم مواد معدنی استخوان (BMD) نیز مرتبط است، از جمله میزان تشکیل و جذب استخوان (turnover)، هندسه استخوان (اندازه و شکل استخوان) و ریزمعماری. پوکی استخوان تا زمانی که شکستگی ایجاد نشود، هیچ تظاهرات بالینی ندارد. در مقایسه، درد در استئومالاسی در غیاب شکستگی یا سایر ناهنجاری‌های استخوانی شایع است. این بیماری بیشتر در زنان و خصوصا پس از یائسگی رخ میدهد.

استئوپروز اولیه

استئوپروز اولیه اغلب با سن و کمبود هورمون جنسی همراه است. استئوپروز ناشی از افزایش سن ناشی از زوال مداوم ترابکول ها در استخوان است. علاوه بر این، کاهش تولید استروژن در زنان یائسه باعث افزایش قابل توجه تحلیل استخوان می شود. در مردان، گلوبولین متصل به هورمون جنسی، تستوسترون و استروژن را با افزایش سن غیرفعال می کند، که ممکن است با گذشت زمان به کاهش تراکم استخوان کمک کند.

استئوپروز ثانویه

پوکی استخوان ثانویه توسط چندین بیماری ویا داروی همراه ایجاد می‌شود. بیماری‌های دخیل در استئوپروز اغلب شامل مکانیسم‌های مربوط به عدم تعادل کلسیم، ویتامین D و هورمون‌های جنسی هستند. . از طریق تولید بیش از حد گلوکوکورتیکوئید. برای مثال سندروم کوشینگ با تولید بیش از حد گلوکوکورتیکوئید باعث استئوپروز میشود.

ریسک فاکتور ها

• عواملی که به وضوح با پوکی استخوان مرتبط هستند:

سن بالا

جنسیت زنانه

سابقه شخصی شکستگی

سابقه خانوادگی شکستگی لگن

افزایش خطر سقوط

بیماری ها:

هیپوگنادیسم

یائسگی زودرس

آمنوره

بی اشتهایی عصبی

سوء جذب

روماتیسم مفصلی

دیابت (به ویژه نوع ۱)

بی حرکتی

بیماری کوشینگ

داروها:

گلوکوکورتیکوئیدها

مهارکننده های آروماتاز

آگونیست های هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (و سایر درمان های محرومیت از آندروژن در مردان)

• سایر عوامل مرتبط با سازگاری کمتر:

پرکاری پاراتیروئید

پرکاری تیروئید

کمبود کلسیم

کمبود ویتامین D

مواد مخدر و سمی

مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین

بازدارنده پمپ پروتون

داروهای ضد تشنج

ضد رتروویروس ها

الکل، تنباکو

تکنیک های سنجش تراکم استخوان و تصویربرداری

جذب اشعه ایکس (DXA)، که تراکم معدنی استخوان (BMD) را اندازه گیری می کند، معمولاً برای تخمین خطر شکستگی استفاده می شود. تشخیص پوکی استخوان با T score <-2.5 در هر یک از مکان های زیر ایجاد می شود: ستون فقرات کمری، کل ران، یا گردن فمور(T-score تراکم استخوان فرد در مقایسه با آنچه به طور معمول در یک بزرگسال جوان سالم از جنس فرد انتظار می رود است که توسط DXAتعیین میشود.)

درمان استئوپروز

درمان استئوپروز بصورت ممانعت از ازدست دادن بافت بیشتر استخوانی میباشد و بافت از دست رفته باز نمیگردد.

استفاده از مکمل کلسیم و ویتامینD وانجام ورزشهای با تحمل وزن توصیه میشود اما مهمترین درمان استئوپروز بیسفوسفونات ها هستند. آنها با مهار استئو کلاست ها و کاهش بازجذب استخوان در جهت افزایش توده‌ی خالص استخوان عمل میکنند.

در خانمهای یائسه استفاده از استروژن یا آگونیست های آن میتواند انتخاب مناسبی برای درمان باشد. در مردان نیز استفاده از تستوسترون همراه با دیگر داروهای استئوپروز توسط مؤسسه ی اندوکرین آمریکا توصیه شده.

کلسیتونین داروی دیگری است که میتواند در بانوانی که بیش از پنج سال از یائسگی آنها گذشته و داروهای دیگر پاسخگو نیستند استفاده شود. این دارو فقط بر ستون فقرات اثر دارد.

داروی دنوزومب برای استئوپروز کاربردی ندارد و برای مقابله با آثار استخوانی مالتیپل میلوما کاربرد دارد.

منبع:

۱)Clinical manifestations, diagnosis, and evaluation of osteoporosis in postmenopausal women
uptodate 2022 Author:Harold N Rosen, MDSection Editors:Clifford J Rosen, MDKenneth E Schmader, MDDeputy Editor:Katya Rubinow, MD
۲)Osteoporosis: A Review of Treatment Options
۲۰۱۸ Feb Authors: Kristie N Tu, Janette D Lie, Chew King Victoria Wan, Madison Cameron, Alaina G Austel, Jenny K Nguyen, Kevin Van, Diana Hyun
۳)Executive summary clinical practice guideline of postmenopausal, glucocortcioid-induced and male osteoporosis. Spanish Society for Bone and Mineral Metabolism Investigation (SEIOMM)
Revista Clínica Española (English Edition)5 June 2022 Authors: A. Riancho, P. Peris, J. L. Pérez-Castrillón
۴)Clinician’s guide to prevention and treatment of osteoporosis. Osteoporosis Int. 2014. National Osteoporosis Foundation.
Authors: Cosman F, de Beur SJ, LeBoff MS, Lewiecki EM, Tanner B, Randall S, Lindsay R.